اکسیژن مایع به عنوان یک محصول فوق سرد که دارای دمای 183- درجه سانتی گراد است، یکی از مواد اولیه مهم و حیاتی در صنایع محسوب می‌شود.دمای بسیار پایین، اکسیدکنندگی و خاصیت افزایش اشتعال‌پذیری اکسیژن مایع از ویژگی‌های هستند که صنایع با استفاده از آن در فرآیند تولید خود، از آنها بهره‌مند می‌شوند، اما همین ویژگی‌های خاص و منحصربفرد در صورت عدم رعایت اصول و شرایط ایمنی می‌توانند خطرات زیادی به همراه داشته و خسارات جبران‌ناپذیری ایجاد نمایند.
خطرات تماس مستقیم با اکسیژن مایع
تماس مستقیم با اکسیژن مایع ممکن است از طریق تماس آن با پوست و بدن، تماس با چشم‌ها و یا تماس با سطوح آغشته به اکسیژن مایع صورت پذیرد. خطرات ناشی از هر کدام از موارد در ادامه شرح داده شده است.
تماس با پوست و بدن: در صورت تماس مستقیم اکسیژن مایع با پوست یا بدن، به دلیل سرمای زیاد سوختگی ناشی از سرما ایجاد می‌شود. دمای بسیار پایین اکسیژن مایع موجب یخ‌زدگی سریع ساختار سلولی پوست و بدن شده و آسیب‌ها و صدمات جدی وارد می‌کند. جهت جلوگیری از ایجاد سوختگی در هنگام کار با اکسیژن مایع حتما از دستکش مخصوص عایق سرما توصیه می‌شود.
تماس با چشم‌ها: تماس اکسیژن مایع با چشم‌ها از دیگر خطرات عدم رعایت اصول ایمنی است که منجر به یخ‌زدگی قرنیه و از دست دادن بینایی می‌گردد. جهت جلوگیری از صدمات مربوط به تماس اکسیژن مایع با چشم‌ها، استفاده از محافظ صورت توصیه می‌شود.
تماس با سطوح آغشته به اکسیژن مایع: همچنین، در صورت وجود اکسیژن مایع بر سطوح و لمس آن، خطر چسبندگی به سطح و ایجاد آسیب جدی امکان‌پذیر است. بهره‌گیری از ملزومات ایمنی شامل دستکش عایق سرما، محافظ صورت و لباس مقاوم می‌تواند از ایجاد صدمات احتمالی جلوگیری نماید.
خطر آتش‌سوزی در حضور اکسیژن مایع
اکسیژن مایع به صورت خالص و در شرایط عدم تماس با مواد دیگر، غیر قابل اشتعال است، اما به علت خاصیت اکسیدکنندگی بالا، می‌تواند سرعت و شدت واکنش‌های احتراق را افزایش دهد. در صورت افزایش غلظت اکسیژن مایع در محیط، حتی مواد غیرآتش‌گیر در شرایط عادی، در تماس با منبع حرارتی یا جرقه امکان سوختن و انفجار دارند. همچنین؛ تماس مستقیم اکسیژن مایع با مواد چرب یا هیدروکربنی، واکنش‌هاي حرارتي غيرقابل كنترل ايجاد مي‌كند. تهويه مناسب، كنترل دما و فشار، رعايت فاصله ايمن با منابع حرارتي و جلوگيري از تجمع بخار اكسيژن مايع در محيط از جمله موارد ايمني ضروري كار كردن با اكسيژن مايع مي‌باشند.
کات ایمنی ذخیره‌سازی اکسیژن مایع
ذخيره‌سازي و نگهداري اكسيژن مایع به علت دمای بسیار پایین و خاصیت اکسیدکنندگی بالا نیازمند رعایت اصول فنی و ایمنی دقیق است. مخازن نگهداری و ذخیره‌سازی اکسیژن مایع که مخازن کرایوژنیک نام دارند، در برابر تغییرات دما و فشار مقاوم هستند. محل نصب این مخازن نیازمند در نظر گرفتن و رعایت شرایط ایمنی زیر می‌باشد:
- دارا بودن تهویه مناسب در محل نصب مخزن جهت جلوگیری از تجمع گاز اکسیژن
- حفظ فاصله ایمن مخزن از منابع حرارتی، الکتریکی، مواد هیدروکربنی و روغنی جهت جلوگیری از ایجاد سوختگی و انفجار
- عاری بودن تجهیزات و اتصالات از چربی‌ها جهت جلوگیری از احتراق و انفجار
- استفاده از شیرهای اطمینان استاندارد جهت کنترل فشار گاز
- آموزش روش‌های ایمنی حین کار با اکسیژن مایع به کارکنان
رعایت اصول ذکر شده از خسارات احتمالی جلوگیری کرده و طول عمر تجهیزات را نیز افزایش می‌دهد.
نکات ایمنی استفاده از اکسیژن مایع
حفظ سلامت کارکنان و جلوگیری از ایجاد خسارات احتمالی هنگار کار کردن با اکسیژن مایع نیازمند رعایت اصول ایمنی است که در ادامه به آنها اشاره شده است:
- استفاده از دستکش عایق سرما، محافظ صورت و لباس مقاوم
- جلوگیری از تماس مستقیم پوست و بدن با اکسیژن مایع
- تمیز بودن لباس‌ها، تجهیزات و ابزار
- استفاده از ظروف مخصوص و دارای عایق حرارتی مناسب جهت انتقال اکسیژن مایع
- تهویه و تخلیه سریع محیط در صورت نشت اکسیژن مایع
رعایت و پایبندی به اصول ذکر شده، تضمینی بر حفظ سلامت کارکنان و جلوگیری از ایجاد حوادث و خسارات سنگین و جبران‌ناپذیر می‌گردد.
جمع‌بندی
اکسیژن مایع به عنوان یک محصول کرایوژنیک به دلیل خواص و ویژگی‌های منحصربفردش همواره در ابتدایی‌ترین مرحله از زنجیره تامین کارخانجات و واحدهای تولیدی مورداستفاده قرار می‌گیرد. عدم دانش نسبت به شرایط ایمنی و چگونگی رعایت اصول نگهداری و استفاده از آن می‌تواند منجر به ایجاد خسارات و صدمات جبران‌ناپذیر گردد. لذا؛ آگاهی از چگونگی بهره‌گیری ایمن از این محصول پرکاربرد از ضروری‌ترین مواردی است که مدیران، مهندسان و افراد فنی باید نسبت به آن اقدام نمایند.
بدون دیدگاه